Teknik bir buluş için başvuruda bulunurken öncelikle koruma şeklinin belirlenmesi gerekir. Bunun için buluşun sahip olduğu özellikler dikkate alınmalı ve patentlenebilirlik kriterleri çerçevesinde değerlendirilmelidir.
Patent nedir?
Teknik bir probleme teknik bir çözüm getiren yeni bir ürün, yeni bir usul ya da bir ürün veya bir işlemin yeni bir yöntemle yapılması da patent kapsamındadır. Patent konusu ürün veya usulün, patentlenebilirlik kriterleri olan; yenilik, sanayiye uygulanabilirlik ve tekniğin bilinen durumunun aşılması (buluş basamağı) kriterlerini sağlaması gerekmektedir.
Faydalı Model nedir?
Teknik bir probleme teknik bir çözüm getiren yeni bir ürün ya da bilinen bir üründe yapılan geliştirmeler faydalı model kapsamındadır. Faydalı model konusu ürünün ya da geliştirmenin, patentlenebilirlik kriterleri olan; yenilik, sanayiye uygulanabilirlik kriterlerini sağlaması gerekmektedir.
Patentlenebilirlik kriterlerine ilişkin detaylı tanımlama
Yenilik: Buluşun dünya çapında yeni olması anlamında mutlak bir yeniliktir. Buluş, tekniğin bilinen durumuna dâhil değilse yenidir. Bir buluşun yeni olup olmadığına karar verirken tekniğin bilinen durumunu buluşla karşılaştırarak, buluşun farklı olup olmadığına bakılmalıdır. Farklı ise, buluş yenidir. (Patentlerin yeniliği dünya çapında zorunlu araştırma işlemi ile tespit edilmektedir, 6769 sayılı SMK ile artık Faydalı modeller için de araştırma raporu düzenlenmektedir ve araştırma zorunlu bir süreçtir.)
Sanayiye uygulanabilirlik: Buluş, tarım dâhil sanayinin herhangi bir alanında üretilebilir veya kullanılabilir nitelikte ise sanayiye uygulanabilir olduğu kabul edilir.
Tekniğin bilinen durumunun aşılması: Tekniğin bilinen durumu başvurunun başvuru tarihinden önce, yazılı veya sözlü tanıtım yoluyla ortaya konulmuş veya kullanım ya da başka herhangi bir biçimde açıklanmış olan toplumca erişilebilir her şeyi kapsar. Buluş, ilgili olduğu teknik alandaki bir uzman tarafından, tekniğin bilinen durumundan aşikâr bir şekilde çıkarılamayan, bir teknik ilerleme sonucunda gerçekleşmiş ise, buluşun tekniğin bilinen durumunu aştığı kabul edilir. Tekniğin bilinen durumunu aşan buluşlar, “buluş basamağı” na sahiptir.
Patent / Faydalı model farkları nelerdir?
Faydalı model belgesi patent belgesi ile aynı hakkı sağlamakta olup, başvuru için aranan kriterler, koruma süreleri, belgeye bağlanma süreçleri açısından farklılık arz ederler.
Faydalı model başvurusuna konu buluşta, patent konusu buluştan farklı olarak “buluş basamağı” aranmamaktadır. Yani buluşun ilgili olduğu alanda teknik bir ilerleme sağlayacak bir buluş olması zorunlu değildir. Ülkemizde küçük ve orta büyüklükteki işletmelerin daha çok faydalı model korumasını tercih etmesinin sebebi bilinen teknikler üzerinde yapılan geliştirmeler ve küçük buluşlara kısa zamanda uygun maliyetlerde belge alınabilmesidir. Bu anlamda faydalı model belgeleri KOBİ leri korumakta ve onların sanayi ve ekonomideki varlıklarının sürmesini sağlamaktadırlar.
Koruma süreleri dikkate alındığında faydalı modeller 10 yıl süre ile koruma sağlarken, incelenerek verilen patentler 20 yıl süre ile koruma sağlamaktadırlar.
Süreç açısından değerlendirildiğinde ise faydalı model belgesi patent belgesine oranla daha hızlı ve kolay alınabilmektedir. Ayrıca mali açıdan da inceleme basamağının olmaması sebebi ile daha elverişlidir.
